Pomorze odwiedzamy najczęściej po to, by korzystać z morskich kąpieli lub wygrzewać się na piaszczystych plażach. Warto jednak wiedzieć, że okolice te są pełne zabytkowych, niezwykle urokliwych miejscowości. Które zabytkowe miasteczka warto więc odwiedzić podczas wczasów nad Bałtykiem? Poniżej przedstawiamy subiektywne zestawienie (celowo nie uwzględniono w nim największych ośrodków miejskich tego regionu).
Najciekawsze zabytkowe miasteczka nad morzem – Trzebiatów
Z miejscowości godnych polecenia (ale jeszcze niezbyt popularnych) na pierwszym miejscu wypada wymienić Trzebiatów. Miasto to położone jest nad Regą i słynie przede wszystkim ze … słonia. Już tłumaczymy, o co chodzi: na murach jednej z tutejszych kamienic znajduje się zabytkowy mural wykonany techniką sgraffito, przedstawiający to właśnie zwierzę. To pamiątka po występie cyrkowców, którzy odwiedzili to miasto w XVII wieku i zrobili takie wrażenie na mieszkańcach, że jeden z nich postanowił uwiecznić ten fakt na murze swojej kamienicy. Jakimś cudem dzieło przetrwało do dzisiaj, a władze miasta – wraz z lokalnymi artystami – kultywują szczytną tradycję tworzenia murali.
Oczywiście wspomniana kamienica z wizerunkiem słonia nie jest jedynym trzebiatowskim zabytkiem: znajdziemy tu szereg innych, wiekowych budowli. Najbardziej w oczy rzuca się ratusz i otaczająca go zabudowa (świetnie zachowana i niezwykle urokliwa) oraz relikty murów miejskich (najpiękniej prezentuje się fragment nad rzeką Regą). Oprócz tego w Trzebiatowie znaleźć można lokalne muzeum, zajmujące gmach dawnego pałacu.
Do Trzebiatowa można z łatwością dotrzeć m.in. z Mrzeżyna, Dźwirzyna, Grzybowa i Kołobrzegu oraz Rewala, Niechorza i Pogorzelicy (rozkład autobusów, kursujących na tych trasie znajdziemy tutaj). W mieście (w sporej odległości od zabudowań) znajduje się stacja kolejowa, ale częstotliwość kursów miejscowych pociągów nie jest zbyt duża.
Zabytkowe miasta nad morzem – Darłowo
W odróżnieniu od Trzebiatowa – położonego kilkanaście kilometrów od morskiego brzegu – Darłowo znajduje się nad samym Bałtykiem. Miasteczko wyróżnia się przy tym nieźle zachowaną zabytkową zabudową: znajdziemy tu urokliwe kamienice, zabytkowy ratusz oraz fragmenty dawnych fortyfikacji (głównie dawne wieże bramne).
Na szczególną uwagę zasługuje darłowski zamek: nie dość, że sam jest zabytkowy, to jeszcze w jego wnętrzach możemy zobaczyć niezwykle ciekawą ekspozycję – oprócz klasycznych „dziejów miasta i regionu” jest tu spora kolekcja sztuki dalekiego wschodu.
Do Darłowa najłatwiej dotrzeć z Darłówka – nadmorskiej dzielnicy tego miasta (można nawet wybrać się na spacer). Bez problemu można też dojechać komunikacją miejską z Dąbek i Bobolina, Kołobrzegu, Koszalina oraz Jarosławca (rozkład tych połączeń można znaleźć tutaj), Łaz, Mielna, Sarbinowa i Gąsek (rozkłady autobusów znajdziemy tutaj). Miasto ma również stację kolejową, ale pociągi – przynajmniej w roku 2024 – kursują niezbyt często.
Zabytkowe miasteczka nad morzem: Ustka
Wśród urokliwych miasteczek, położonych nad polskim morzem, nie może zabraknąć Ustki.
Tutejsze zabytki można podzielić z grubsza na dwie kategorie. W ścisłym centrum można zobaczyć dawne zabudowania Ustki, pochodzące z czasów, gdy była ona niewielką wioską rybacką – są to przede wszystkim domy o szachulcowej konstrukcji (jeden z nich prezentujemy poniżej).
W zachodniej części miasta, która wyrosła jako letnisko, można natomiast podziwiać zabudowę willową. Większość budynków zachowała tu do dzisiaj wspaniały wygląd, a spacer wśród nich dostarczy niezapomnianych wrażeń każdemu miłośnikowi pięknej architektury.
Dodajmy dla porządku, że w Ustce znajduje się też kilka ciekawych muzeów oraz skansen, który prezentuje dawne niemieckie fortyfikacje nadbrzeżne.
Ustka jest też jednym z najlepiej skomunikowanych z resztą kraju i regionu miast w naszym zestawieniu: zatrzymują się tu liczne pociągi (również dalekobieżne) oraz autobusy (m.in. z pobliskich Rowów i Słupska – rozkład znajdziemy tutaj).
Najciekawsze małe miasta nad Bałtykiem: Lębork
Lębork jest dla wielu osób jedynie przystankiem na drodze do pobliskiej Łeby, jednak coraz częściej turyści wybierają się również – niejako przy okazji – na zwiedzanie tego miasteczka.
W Lęborku zobaczyć można – oprócz całej masy zabytkowych kamieniczek, nadających miasteczku nieco bajkowego wyglądu – zachowane fragmenty murów miejskich, dawny zamek (mocno przebudowany, zupełnie nie wygląda na fortecę) oraz średniowieczny kościół.
Jak wspomniano – dojazd do Lęborka jest stosunkowo prosty i łatwy – miasto leży przy (stosunkowo) ruchliwej linii kolejowej – kursuje tu nawet SKM z Trójmiasta.
Zabytkowe miasteczka nad morzem: Wejherowo
Wejherowo jest jednym z najładniejszych miast, położonych w pobliżu morskiego brzegu, a jednocześnie niezbyt chętnie odwiedzanym przez turystów. A szkoda – bo atrakcji tu nie brakuje.
Niezwykle urokliwa jest przede wszystkim tutejsza centrum: zabytkowe kamienice są świetnie utrzymane, a deptaki zachęcają do spacerów. Przy ich okazji można zajrzeć do ratusza, obejrzeć pomnik Jakuba Wejhera (znany głównie z memów, prezentujących go w zimowej odsłonie jako Dartha Vadera), piękny pałac wraz z otaczającym go parkiem oraz Kalwarię Wejherowską – jeden z nielicznych zespołów tego typu w kraju.
W sezonie letnim miejscowe władze często organizują bezpłatne wycieczki po mieście z przewodnikiem, więc warto śledzić stronę urzędu miasta.
Do Wejherowa można dojechać SKM z Trójmiasta oraz lokalnymi autobusami m.in. z Pucka, Jastrzębiej Góry, Władysławowa (niestety, często potrzebna jest przesiadka). Rozkłady lokalnego PKS-u znaleźć można tutaj.
Jakie inne miejscowości powinni zobaczyć miłośnicy zabytków podczas pobytu nad Bałtykiem?
W naszym zestawieniu ujęliśmy jedynie kilka miejscowości, skupiając się na tych, które mają spory udział zabytkowej tkanki miejskiej. Niestety, ostatnia wojna nie obeszła się łaskawie z Pomorzem, a wiele spośród miejscowości, które zachwycały wcześniej urokliwą zabudową, obecnie straszy turystów PRL-owskim blokami.
Wśród miasteczek, które spotkał taki los – a które mimo wszystko warto odwiedzić podczas pobytu nad morzem – wymienić można:
- Kamień Pomorski – warto zwiedzić tu m.in. zabytkową katedrę oraz lokalne muzeum. Uwagę zwraca też ratusz i fragmenty murów miejskich. Niestety, większość zabudowy to blokowisko.
- Wolin. W mieście znajduje się ciekawe muzeum, można też zajrzeć do Centrum Słowian i Wikingów.
- Kołobrzeg. Miasto „stało na drodze” Armii Czerwonej i Ludowemu Wojsku Polskiemu i kiepsko na tym wyszło. Obecnie część starówki odbudowano, zachowało się też kilka ciekawych obiektów z okresu przedwojennego.
- Malbork. Tutejszy zamek to punkt obowiązkowy każdego pobytu nad morzem. Niestety, dzielnica Stare Miasto to wielkie blokowisko. Oczywiście nie zawsze tak było.
Wiele ciekawych zabytków można zobaczyć też w maleńkich wioskach – przykładowo Bukowo Morskie (kilka kilometrów od Dąbek) może poszczycić się średniowiecznym kościołem (z przełomu XIII i XIV wieku).