Krynica Morska to jedno z najmłodszych i najmniejszych miast nad polskim morzem; zapewne wielu wczasowiczów, odwiedzających ten urokliwy kurort zadaje sobie pytanie – jaka jest jego historia?
Krynica Morska – początki miejscowości
Początki dziejów Krynicy Morskiej toną w pomroce dziejów. Wiadomo, że tereny obecnej Mierzei Wiślanej były we wczesnym średniowieczu ciągiem wysepek i mielizn, które dopiero z czasem utworzyły ciągły pas lądu. Tereny te były również pograniczem pomiędzy Pomorzem Gdańskim a ziemiami bałtyjskich ludów pruskich, a granicę stanowić miała – wg tradycji – okazałe drzewo.
Pierwsza wzmianka o osadnictwie na terenach obecnej Krynicy Morskiej pochodzi z XIII wieku – wiadomo, że istniała tu osada Liep (Lipa) – nazwa pochodziła przypuszczalnie właśnie od nazwy pogranicznego drzewa.
W czasach, gdy terenami późniejszej Krynicy Morskiej zarządzał Zakon Krzyżacki, funkcjonował tu szlak handlowy z Gdańska na Półwysep Sambijski i do Królewca, a w jego ramach – karczma. W okresie tym (wiek XV) pojawia się nazwa Kahlberg (Łysa Góra – przypuszczalnie pochodzi od dużej, nieporośniętej lasem wydmy), która funkcjonowała aż do II Wojny Światowej.
Aż do XIX wieku rozwój osad był niezwykle powolny. Jeszcze w roku 1814 w całej miejscowości mieszkały jedynie 4 rodziny, trudniące się – głównie – rybołówstwem. W dalszym ciągu istniała tu również karczma i stacja pocztowa.
Krynica Morska – historia uzdrowiska
Początki kurortu w Kahlbergu datuje się na rok 1828, kiedy uruchomiono pierwsze połączenie pasażerskie (statkiem) z Elbląga. (Statek „Copernicus”, który wykonywał połączenia, zatonął jednak jesienią tego samego roku – na wznowienie żeglugi trzeba było poczekać do roku 1840, a już w roku 1842 pojawiła się kolejna jednostka, obsługująca trasę, w tym samym roku uruchomiono połączenia z Królewcem).
Stopniowo rozwijała się infrastruktura uzdrowiskowa. Już w roku 1843 powstał tu pierwszy pensjonat (Belveder – budynek w stylu włoskim, na sąsiadującym z nim wzgórzu powstał piękny ogród). Rosła liczba odwiedzających miejscowość kuracjuszy: w roku 1843 było ich 356, w 1857 – już 814. W ślad za tym – rosła też liczba mieszkańców osady.
W roku 1872 powołano Spółkę Akcyjną Kąpielisko Morskie w Kahlberg. Dzięki jej staraniom powstały liczne (i znacznie lepsze od dotychczasowych) drogi, umocniono brzegi, założono wodociągi, oświetlenie ulic; powstały również wieże widokowe i pawilon plażowy („zimne kąpielisko”, aż do roku 1913 podzielone gustownym parkanem na część męską i żeńską :)). Powstały również „Ciepłe Łazienki” – wodę z Bałtyku tłoczono rurami, następnie podgrzewano za pomocą kotła parowego i wzbogacano (np. dodawano minerały, zioła).
Rozwijała się również infrastruktura, związana z żeglugą: w roku 1895 powstała latarnia morska, w roku 1905 oddano do użytku molo (wcześniej wczasowicze musieli liczyć się z „przesiadką” ze statków pasażerskich na łodzie rybackie; wytworne damy były ponoć przenoszone w końcowym odcinku podróży na plecach miejscowych rybaków; biorąc pod uwagę ówczesną modę oraz obyczaje – widok musiał być niezapomniany :)).
Przed I Wojną Światową roczna liczba wypoczywających w Kahlbergu wynosiła już niemal 5000 osób rocznie.
Krynica Morska – historia po II Wojnie Światowej
Krynica Morska (Kahlberg) została zdobyta przez wojska radzieckie 3 maja 1945 roku. Niestety, nie obyło się bez strat materialnych: zniszczeniu uległa latarnia morska i spora część przedwojennej zabudowy. (Były również straty w ludziach – cmentarz 240 żołnierzy radzieckich znajdziemy w pobliżu latarni).
Początkowo niemiecką nazwę miejscowości zmieniono na Łysa Góra, później, w roku 1947 – na Łysica. Obecna nazwa obowiązuje od roku 1958.
Od roku 1959 Krynica Morska posiadała status osiedla (nieznany we współczesnym podziale administracyjnym twór pośredni pomiędzy miastem a wioską), następnie – w latach 1973-1991 była wioską w gminie Sztutowo.
W roku 1991 nadano Krynicy Morskiej status miasta (włączono do niego również Przebrno i Nową Karczmę).
W latach PRL-u powstały w Krynicy Morskiej liczne domy wczasowe, istniejące do dnia dzisiejszego. Po roku 1989 miejscowość w dalszym ciągu dynamicznie się rozwijała, dzięki korzystnemu położeniu (jedna z miejscowości nadmorskich najbliższych Warszawie).
Historia Krynicy Morskiej – Kalendarium
1258 – 1282 – istnieje miejscowość Liep (Lipa),
1424 – przywilej lokacyjny dla karczmy, wydany przez Komtura Elbląskiego,
1464 – 1793 – przynależność Kahlbergu do Polski; miejscowość jest własnością Gdańska,
1828 – na pokładzie statku Copernicus przybywają do Krynicy Morskiej pierwsi turyści z Elbląga,
1840 – początek regularnej żeglugi na trasie z Elbląga do Kahlbergu/Krynicy Morskiej,
1842 – miejscowość uzyskuje połączenie z Królewcem, jest własnością miasta Elbląga,
1843 – powstaje pierwszy obiekt noclegowy (Belveder),
1872 – powstaje Spółka Akcyjna Kąpielisko Morskie w Kahlberg,
1878 – powstają Ciepłe Łazienki („Warmbad”),
1895 – powstaje pierwsza latarnia morska,
1905 – powstaje molo, przystosowane do żeglugi pasażerskiej,
Po I Wojnie Światowej – połączenie miejscowości Kahlberg i Liep, miejscowość należy do Niemiec,
3.05.1945 – zdobycie miejscowości przez Armię Czerwoną, znaczne zniszczenia – wysadzona zostaje m.in. latarnia morska;
1945 – zmiana nazwy na Łysa Góra,
1945 – zmiana nazwy na Łysica,
1954 -1958 – istnienie Gromady Łysica,
1958 – zmiana nazwy na Krynica Morska,
1959 -1973 – Krynica Morska posiada status osiedla,,
1973 – 1991 – Krynica Morska wioską w Gminie Sztutowo,
1991 – otrzymanie przez Krynicę Morską praw miejskich;
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Krynica_Morska
- https://www.historia-wyzynaelblaska.pl/krynica-morska.html
Zobacz też: