Site icon Wokół Bałtyku

Białogóra – historia miejscowości

Białogóra w przeszłości znana była między innymi jako: Weissenberg, Wittenberg oraz Biała Góra. Obecna nazwa została jej nadana po II Wojnie Światowej. Białogóra historię ma jednak znacznie dłuższą.

Białogóra – historia nazwy miejscowości

Białogóra po raz pierwszy pojawia się w źródłach historycznych w roku 1414, w krzyżackim dokumencie. Jej nazwę – Weissenberg – można przetłumaczyć na język polski jako „Biała Góra” lub „Białogóra”.

Aby jednak nie było za łatwo, nazwa w naszym języku, która pojawiła się w roku 1516 (w inwentarzu dochodów i dóbr biskupa włocławskiego) brzmi … Białagura. Zasady ortografii również potrafią się zmieniać wraz z upływem czasu. W roku 1772 nazwa zmienia się na bliższą nam formę Białogóra.

Po rozbiorach, gdy Białogóra trafia w ręce pruskie, nazywana jest Wittenberg.

Obecna forma została ustanowiona w roku 1947 lub 1951 (nawet w najnowszych źródłach występują spore różnice). Nazwa ta może pochodzić od pobliskiej zalesionej wydmy Białogóra (wcześniej Wießer-Berg).

Historia Białogóry

Białogóra pierwotnie funkcjonowała przypuszczalnie jako wieś rycerska na prawie polskim i miała nieregularną, wielodrożnicową zabudowę, dostosowaną do lokalnej topografii. Około roku 1400 stała się ona własnością Zakonu Krzyżackiego.

Wieś przez długi czas znajdowała się poza głównym nurtem historii, a jedyne zmiany dotyczyły jej właścicieli.

Do roku 1621 byli nimi książęta pomorscy, później otrzymał ją – jako rodzaj nagrody za służbę – Matzko Borke. Od roku 1638 właścicielami są kolejno: Joachim Ernst von Krockow i rodzina Krokow. Od roku 1804 przechodzi w ręce rodziny von Jasmund. I to jeszcze nie był  koniec (szczegółowy spis właścicieli i dat nabycia oraz zbycia Białogóry znajdzie czytelnik w kalendarium poniżej).

W międzyczasie w wiosce powstał folwark (wykształcił się z gospodarstwa sołeckiego, do którego dołączono kilka – opustoszałych zapewne – gospodarstw chłopskich). Aż do czasów niemal współczesnych Białogóra była stosunkowo niewielka – przed II Wojną Światową zamieszkiwało w niej ok. 60 rodzin.

W 1945 wieś zostaje przekazana Polsce. Już w 1946 powstaje tu ośrodek CARITAS, opiekujący się sierotami wojennymi, który funkcjonuje do 1960 – w tym roku placówka zostaje przejęta przez państwo i przekształcona w ośrodek kolonijny.

W latach pięćdziesiątych miejsce ma budowa umocnień. Nigdy nie zostały one ukończone, jednak prace przy nich przyczyniły się do zaniku lokalnego rybołówstwa morskiego w tym okresie. Relikty fortyfikacji można podziwiać do dzisiaj na terenie Rezerwatu Przyrody Białogóra.

Kolejna dekada to dynamiczny rozwój turystyki w Białogórze: buduje się tu ośrodki wypoczynkowe dużych zakładów pracy, rozbudowuje się infrastruktura. W latach następnych powstają liczne kwatery i pensjonaty.

Białogóra – historia: kalendarium

przed 1400 – Białogóra jest wsią rycerską na prawie polskim;

ok. 1400 – wieś przechodzi na własność Zakonu NMP Domu Niemieckiego (Krzyżaków);

1414 – pierwsza wzmianka w dokumencie krzyżackim o miejscowości Weissenberg;

1516 – nazwa Białagura pojawia się w spisie inwentarza biskupów włocławskich;

1621 – książę pomorski przekazuje Białogórę (lub Białagurę) Matzko Borke;

1772 – wzmianka o miejscowości Biała Góra;

1912 – miejscowość nazywa się Wittenberg;

1945 – miejscowość staje się częścią Polski;

1946 – powstaje ośrodek Caritas;

Lata pięćdziesiąte XX wieku – budowa fortyfikacji w okolicach Białogóry;

1960 – państwo polskie przejmuje ośrodek Caritas i zmienia go w ośrodek kolonijny;

Lata sześćdziesiąte – powstają pierwsze domy wczasowe i infrastruktura turystyczna.

Źródła:

Oceń stronę
Exit mobile version